In Den Haag groeit de irritatie over Omtzigt: wat wil hij?

In Den Haag groeit de irritatie over de besluiteloosheid van Pieter Omtzigt. De kabinetsformatie wordt met zeker een maand uitgesteld omdat de NSC-leider niet duidelijk is over de rol die hij wil spelen in de toekomstige nationale regering.

Natalie Righton En Avinash Bhikhie16 februari 202403:00

De twintig zetels die Pieter Omtzigt bij de verkiezingen van afgelopen november behaalde, zijn zowel een zegen als een vloek voor zijn NSC-partij. Een zegen omdat hij nu eindelijk zijn idealen van goed bestuur werkelijkheid kan maken. Niemand kan er meer omheen; Hun medewerking is noodzakelijk voor vrijwel alle meerderheidskabinetten.

Maar de stoelen zijn ook een vloek. Omtzigt had liever vier of vijf zetels behaald, zoals zelfs in de leiding van de NSC wordt gezegd. Met zoveel zetels zou hij in de oppositie terecht zijn gekomen. Dat is de rol waarin hij zich het meest op zijn gemak voelt; met een opgestoken vinger wijzend naar de andere fouten die hij heeft ontdekt in de stapels documenten die hij heeft opgevraagd.

Het probleem is dat de partij van Omtzigt zo groot is geworden dat haar oude, vertrouwde doorn in het oog van de partij niet langer een voor de hand liggende keuze is. Tot zijn eigen schrik komt Omtzigt ineens in de positie dat hij niet meer van buitenaf kan schreeuwen hoe het beter moet, maar moet deelnemen aan discussies over de rijksoverheid.

eeuwige scepticus

Omtzigt moet nu beslissingen nemen en duidelijk zeggen wat hij wil. Maak beslissingen en keuzes. Maar het is al een tijdje duidelijk dat hij hiermee worstelt. Afgelopen zomer had hij bijvoorbeeld oneindige twijfels over de mogelijkheid om zijn eigen partij op te richten; Uit angst werd zelfs het bezoek aan de notaris meerdere malen uitgesteld. Hij had twijfels over de partijstructuur, de kandidatenlijst en of hij premier wilde worden.

Daarna ontstonden er twijfels over met wie hij wilde regeren. Hoewel hij namens zijn fractie een lange lijst met bezwaren aan de PVV voorlegde aan informant Ronald Plasterk, was er tegen PVV-leider Geert Wilders geen regelrecht nee. Zowel voor als na de verkiezingscampagne verklaarde hij in interviews dat hij hoogstens ‘moeilijkheden’ had met de punten van de PVV die in strijd waren met de rechtsstaat en dat hij ‘geen plannen had om mee te werken’.

Hij durfde de uitnodiging van Plasterk om in ieder geval met de PVV in gesprek te gaan over grondrechten niet af te wijzen, om te kijken of zij tot overeenstemming konden komen. Omtzigt bleef bijna twee maanden aan tafel zitten, zelfs nadat in januari duidelijk werd dat de toezeggingen van Wilders op het gebied van de grondrechten niet genoeg waren voor zijn NSC-fractie.

Nu hij gebroken heeft met de partijen in formatie, kan hij niet spreken van een formatiebreuk. Omdat Omtzigt beschikbaar blijft voor toekomstige discussies over een tolerantieconstructie of een buitenparlementair kabinet.

De partijleiding van de NSC heeft inmiddels onderkend dat Omtzigt niet echt weet wat hij wil en dat het hele proces met de nieuwe informant Kim Putters eigenlijk bedoeld is om Omtzigt te dwingen duidelijkheid te krijgen over welke vorm van samenwerking hij nu voor ogen heeft. Een partijbron hoopt dat De Putters over voldoende diplomatieke vaardigheden beschikt om Omtzigt binnen vier weken te dwingen de zaak op te helderen.

Wil jij in de oppositie zitten? Wilt u een gedoogovereenkomst tekenen? Of wil hij een buitenparlementair kabinet, zoals hij zelf periodiek heeft voorgesteld? En als u deze variant wilt, wat houdt dat dan precies in en wat wordt uw rol daarin?

Hart versus geest

Intussen ligt de oplossing voor de hand. Als Omtzigt zegt wat hij denkt, is het antwoord simpel, de mensen om hem heen zeggen: hij wil in de oppositie. Tijdens het formatiedebat van woensdag gaf Omtzigt zelfs toe dat de ‘constructieve vorm’ van oppositie van de SGP hem een ​​‘alomvattende variant’ lijkt.

Maar als Omtzigt naar de rede luistert, en die stem wordt vaak geuit door zijn vertrouweling Eddy van Hijum, zal hij de verantwoordelijkheid van het management op zich willen nemen. Omdat zijn partij met twintig zetels een sleutelpositie bekleedt, vreest hij dat hij ervan beschuldigd zal worden het land onbestuurbaar te maken. Dit is de belangrijkste reden waarom Omtzigt blijft zoeken naar manieren om een ​​PVV-kabinet op afstand mogelijk te maken.

De keuze tussen zijn hart en zijn verstand zet hem onder grote druk, wat regelmatig te zien is op het Binnenhof. Soms neemt de stress zo toe dat hij hardop roept dat hij met rust gelaten wil worden. Soms loopt het letterlijk weg voor menselijk contact.

Zo verliet hij afgelopen dinsdag opeens het Huisgebouw in de dienstauto van Plasterk naar een hotel in Den Haag om zijn medestagiaires via een app te informeren over de breuk. Zijn overgebleven fractie mocht vervolgens met de parlementaire pers spreken, wat een chaotische situatie veroorzaakte. Het klinkt rommelig en onprofessioneel van de NSC-fractie.

Ondertussen blijven Wilders-partijleiders Dilan Yesilgöz (VVD) en Caroline van der Plas (BBB) ​​druk uitoefenen op Omtzigt om terug aan tafel te komen. Hoewel ze zich irriteren aan het gedrag van Omtzigt (Wilders noemt hem “een snotaap”, Van der Plas “een belediging”, en Yesilgöz kijkt Omtzigt nauwelijks meer aan), hebben ze hem gewoon nodig in de kabinetsformatie. Zolang de deur voor hem op een kier staat, laten ze hem niet met rust.

Omtzigt bevindt zich daarom op een cruciaal punt in de leiding van zijn partij. Omtzigt moet zijn volgelingen ook duidelijk maken of hij wel of niet rechts wil regeren. Als je dit niet doet, kunnen de andere partijleiders geen beslissingen nemen en blijft de hele partij in spanning.