‘We doen gewoon niet genoeg’

We zullen de klimaatverandering uit de eerste hand ervaren, vooral in dichtbevolkte steden. Hittestress, droogte in de lente en zomer en enorme ‘moessonregens’ in de winter. Volgens de ‘stormschadeschatter’ kan de schade bij zeer zware regenval oplopen tot honderden miljoenen euro’s.

Grote meters

Er is nog nooit een natter jaar geweest dan 2023. Nooit eerder werd in Nederland 1.152 millimeter regen in een jaar gemeten, een goede meter over het hele grondgebied van Nederland. Van half oktober 2023 tot ver na Kerstmis heeft het onafgebroken geregend. Er waren winterstormen, drassige gronden en drassige weilanden. Zelfs op zandgronden melden gezondheidsautoriteiten dat het grondwaterpeil zich heeft hersteld na enkele jaren van aanhoudende droogte. Op de Veluwe stroomt nu water uit de bossen en kolkt in de beken.

douches

In dichtbevolkte steden is er een bijkomend probleem. Naast overvloedige regenval is er ook steeds meer kans op stortbuien: stortbuien met tot wel 90 millimeter regen in één uur. Om de zaken in perspectief te plaatsen: de kans dat zo’n regenval zich voordoet is eens in de 250 jaar. Maar ook bij minder extreme regenval kan er ernstige schade ontstaan.

900 miljoen

Voor een stad als Amsterdam kan een dergelijke regenbui in één klap schade aanrichten ter waarde van ruim 900 miljoen euro, zo blijkt uit recent onderzoek op basis van de ‘stormschadeschatter’ ontwikkeld door advies- en ingenieursbureau Tauw uit Deventer. Het gaat om directe schade ter waarde van 700 miljoen euro door overstromingen in woningen, bedrijven en kantoren, maar ook aan infrastructuur zoals wegen, meldt wethouder Mobiliteit, Openbare Ruimte en Water Melanie van der Horst. Daar zou nog ruim 200 miljoen aan indirecte schade bij kunnen komen, bijvoorbeeld door files en omleidingen van trams en bussen en door hulp- en hulpdiensten die minder capaciteit hebben om ziekenhuizen te bereiken.

Het is niet mogelijk om het aantal verkeersongevallen nauwkeurig in te schatten, maar wel het verlies aan bedrijfsvolume.

Leon Valkenburg

Objectief

Kosten zoals meer verkeersongelukken, stroomstoringen, meer schimmel in woningen en een waardedaling van de woning tellen niet mee in de schaderaming. “We hebben geprobeerd de schade van de stortbui zo objectief mogelijk in te schatten”, zegt Leon Valkenburg, strategisch adviseur klimaatadaptatie en stedelijke ontwikkeling in Tauw. “Meer verkeersongevallen zijn niet nauwkeurig in te schatten, maar het omzetverlies in de winkels is wel in te schatten.”

Ingewikkeld

De rekentool bestaat al bijna tien jaar en heeft al in meer steden resultaat opgeleverd. Het model wordt steeds beter, zegt Tauw. Maar geen enkele rekenoefening was zo uitgebreid en ingewikkeld als de recente in Amsterdam. “We hebben te maken met veel gebouwen, veel overstroombare oppervlakken, verschillende drempelhoogtes en heel verschillende functies tussen winkels en woningen”, legt Valkenburg uit.

Harder maken

En ondanks de grachten en het IJ heeft Amsterdam een ​​enorm verhard oppervlak. “Vooral de vooroorlogse wijken hebben weinig begroeiing, sloten en vijvers die piekbuien kunnen opvangen.”

Uit de stortschadeschatter blijkt dat de gevolgen voor de stad groot zijn

Melanie van der Horst

Grote gevolgen

Recente KNMI-scenario’s laten zien dat de klimaatverandering sneller en intenser gaat en grotere schade kan aanrichten dan we eerder hadden verwacht. Uit de stormschadeschatter blijkt dat de gevolgen voor de stad groot zijn, reageert Melanie van der Horst (D66), wethouder verkeer, openbare ruimte en groen bij de gemeente Amsterdam. “We doen gewoon nog niet genoeg.”

Paneel

Amsterdam heeft een ‘dashboard’ waarop de ergste wateroverlastproblemen in de stad worden vermeld. In dit paneel zijn overstromingen geïntegreerd met hittestress, droogte en overstromingsrisico’s. De meest kwetsbare buurten blijken delen van Amsterdam-Noord, het Nieuwe Westen, het Oosten en het Zuidoosten te zijn. Van der Horst: “Tot nu toe zijn we bezig om Amsterdam regenbestendig te maken, maar nu wordt de stad veel weerbestendiger.”

Diep ademhalen

Ze beseft dat dit een kwestie van lange adem is, waarbij gemeente, woningbouwverenigingen en bewoners meer moeten samenwerken. Er is nu een vast patroon in focus. ‘Werk met werk’, zegt hij. ‘Als de riolering verbeterd moet worden, kijken we of er meer vegetatie kan ontstaan, of het mogelijk is meer water te bergen en meer water op de daken op te vangen. Elke locatie vraagt ​​om een ​​andere aanpak”, vertelt Van der Horst. “In het centrum is minder ruimte, waardoor we een watertank moesten plaatsen onder de tramsporen aan de Nieuwezijds Voorburgwal, vlakbij de Dam.”

Rigoureuze vergroening

De wethouder is zich ervan bewust dat er op veel meer plekken in de stad ‘strenge vergroening’ nodig is. De verharding moet gebroken worden. We moeten onze straten en pleinen nog meer vergroenen en zo de sponswerking en daarmee het wateropnamevermogen van de bodem vergroten.’ Uit de in januari verschenen Groenmonitor blijkt dat de publieke ruimte in Amsterdam groener is dan de private ruimte. “Bewoners zouden meer tegels kunnen verwijderen en hun tuin minder versteend achterlaten”, zegt Van der Horst. Mensen, er is nog veel te doen! Bedrijven kunnen hun eigendommen veel groener maken. En samen met de scholen werken we aan het ecologischer maken van schoolpleinen.’ Dat heeft een mooie bijvangst. “Schooldirecteuren melden dat de speelomgeving prettiger is en dat er minder ruzies tussen kinderen zijn.”

Lees deze week het volledige verhaal over de veerkracht van de stad in BB03 (inloggen).