Gedenktekens en 100.000 euro voor betaalde tramritten voor joden

Bij drie tramhaltes in Amsterdam komen gedenktekens met informatie over de tramdeportatie van Amsterdamse joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. Ook zal de gemeente Amsterdam 100.000 euro ter beschikking stellen aan het Centraal Joods Consulta (CJO) ter compensatie van het geld dat vervoersbedrijf GVB verdiende aan tramreizen. Dat melden de gemeente Amsterdam en het GVB vrijdag.

Dit zijn de eerste resultaten van een gesprek tussen de gemeente, het GVB en het CJO naar aanleiding van het boek en de documentaire Verloren Stad. Daaruit blijkt dat onlangs bij het NIOD, het instituut voor onderzoek naar oorlog, Holocaust en genocide, het Centraal en Amsterdamse Muiderpoort tientallen facturen zijn aangetroffen die het GVB naar de nazi’s stuurde voor het zwaarbewaakte jodenvervoer per tram naar de treinstations van Amsterdam. Van daaruit werden ze naar de Duitse vernietigingskampen vervoerd. De meeste rekeningen zijn betaald. Het equivalent zou minimaal 61.000 euro bedragen.

De gedenktekens komen te staan ​​bij de haltes Plantage Middenlaan, Beethovenstraat en Victorieplein. Ook willen de gemeente en het GVB de halte Artis aan de Plantage Middenlaan hernoemen naar Artis/Nationaal Holocaust Museum. Ook wordt onderzocht of er een monument bij het Muiderpoortstation geplaatst kan worden.

De Amsterdamse trams maken deel uit van een NIOD-onderzoek naar alle gemeentelijke diensten die betrokken waren bij de uitsluiting en vervolging van Amsterdamse joodse inwoners tijdens de Tweede Wereldoorlog. “Dit betekent niet dat GVB nu haar genereuze en oprechte spijt wil betuigen over de rol die de gemeentetram en het gemeentelijk vervoerbedrijf spelen”, aldus de vervoerder. Het bedrijf noemt het “verschrikkelijk en wreed” om tijdens de oorlog facturen te hebben gestuurd voor het vervoer van Joodse inwoners van Amsterdam.

Burgemeester Femke Halsema heeft het CJO laten weten dat de 100.000 euro van de gemeente “niet bedoeld is als compensatie, maar alleen als teruggave van geld dat de gemeente nooit had mogen ontvangen. “Naar aanleiding van de publicatie van het NIOD-rapport zal de raad zich beraden over de financiële implicaties van de algehele resultaten”, aldus de gemeente.

Het CJO zegt het bedrag te waarderen en met de gemeente te bespreken hoe het besteed gaat worden. “Als CJO zijn wij blij met de krachtige wijze waarop de gemeente Amsterdam deze diep trieste episode voor de Joodse gemeenschap en beschamend voor de stad Amsterdam aanpakt”, aldus CJO-voorzitter Chanan Hertzberger.