De ineenstorting van Fokko Kuik

Als parttime postmedewerker zonder vaste route krijg je regelmatig straten toegewezen waar je een zieke of vakantiehoudende collega stipt moet opvangen. Soms kom je dus op straten terecht die je niet zo goed kent. Meestal vind ik dat leuk.

Hoewel ik de wijk ‘Omval’ al jaren ken, wist ik niet dat er ook een straat is die zo heet. Toch een straat? Een enorm lange flat met honderden appartementen, enkele ronde torens met prachtig uitzicht over de Amstel en een twintigtal woonboten eromheen met nog mooier uitzicht over de Amstel, hebben allemaal een adres in Omval.

De eerste keer dat ik kwam was het bloedheet. De tweede keer was er een storm en viel mijn fiets. Ik vond het destijds een toepasselijke straatnaam. De derde keer regende het hard en lang en gelukkig kon ik het verschil zien tussen de weg en de Amstel. Maar onlangs, op de eerste warme dag van maart, was het prachtig weer en kon ik goed van de omgeving genieten.

Afgaande op de samenstelling van de post wonen er nogal wat ouderen in het grote appartement en die vind je ook in de twee gangen met talloze brievenbussen. Maar op straat lopen er tijdens de lunch vooral kantoormedewerkers rond. Onder elkaar spreken ze voornamelijk Engels, zoals tegenwoordig gebruikelijk is in onze internationale stad. Woonbootbewoners behoren tot een andere orde dan appartementsbewoners en kantoorpersoneel. Ze stralen de geneugten van het buitenleven uit. Vooral bij mooi weer maakt dit deze postbode jaloers: je denkt dat je in de ‘Martha’ gaat wonen.

Maar vooral de 1000-jarige geschiedenis van het Omvalgebied is interessant. Blijkbaar is er zelfs een boek over geschreven. Het was een soort schiereiland dat vóór 1921 niet tot de gemeente Amsterdam behoorde en waar vroeger vooral industriële activiteiten werden uitgeoefend. Van de oude Blooker-cacaofabriek staat alleen het conciërgegebouw nog. Dat is nu een cafetaria. Maar verder herinnert er weinig aan het industriële verleden van dit gebied. Gelukkig hebben we de foto’s nog steeds in de waardevolle archieven van onze stad.

Toen ik eind jaren zeventig soms ‘s avonds laat op het Amstelstation moest wachten op een bus naar Amstelveen, rook het vaak sterk naar zeep. Die geur kwam uit de Maschmeijer Aromatics fabriek. Op de website van Vrienden van Watergraafsmeer staat een uitgebreid verhaal over dit bedrijf.

Het verwijst ook naar het bewoonde gebouw ‘Villa Omval’, dat in 1997 werd ontmanteld en vervolgens werd gesloopt. Hoewel ik geen actieve herinnering heb aan dat gebouw, is het blijkbaar jammer dat het niet bewaard is gebleven, want het stond op een prachtige locatie.

Tijdens het lezen van dit verhaal begreep ik dat het woord ‘val’ verwijst naar de scherpe bocht van de rivier. En Rembrandt heeft dit gebied ook ooit in een tekening vastgelegd. Vandaar de ‘Rembrandttoren’ en flats met namen als ‘Staalmeesters’.

Zoals je kunt zien, schuilt er achter de gevel van moderne gebouwen soms een rijke geschiedenis die ontdekt kan worden door een simpele straatnaam te Googlen. Als ik de volgende keer wacht tot het weer mooi weer is als ik de post moet bezorgen, ga ik op zoek naar andere herinneringen aan dit rijke verleden. Al is het maar de geur van chocolade of vers gemaakte zeep. Je weet nooit wat je zult vinden.

Lees ook
De overige straten van Fokko Kuik