Utrecht kiest voor een actiever territoriaal beleid

Om meer grip te houden op een beter betaalbare vastgoedmarkt gaat de gemeente een actiever grondbeleid voeren. Hiermee neemt de gemeente een belangrijkere rol in bij het realiseren van maatschappelijke doelstellingen, waaronder die van de vastgoedmarkt. Dat staat in de nieuwe Beleidsnota Utrecht Territoriaal Beleid 2024 die de raad vandaag aan de gemeenteraad heeft aangeboden.

Utrecht gaat van een gemeente met 364.000 inwoners in 2024 naar circa 450.000 inwoners in 2040. De komende jaren zullen duizenden woningen en sociale voorzieningen, zoals scholen, parken en kantoren, moeten worden gebouwd. De grondprijs bepaalt voor een groot deel de huizenprijzen. Met deze notitie neemt de gemeente een duidelijk besluit om sneller te participeren in de aankoop van grond. Dit betekent dat de gemeente beter in staat is om regie, controle en regie te blijven bieden. Deze koerswijziging breekt met de meer faciliterende rol die de gemeente voorheen vervulde bij de ontwikkeling van het gebied.
“Betaalbare woningen zijn een van de speerpunten van het regeerakkoord. Een actief grondbeleid is een belangrijke stap om in de toekomst betaalbare woningen mogelijk te maken”, zegt wethouder Linda Voortman (Grondzaken). “Door nu in te grijpen voorkomen we bijvoorbeeld dat ontwikkelaars de mogelijkheid krijgen om verder te vergroten.” Door onnodige prijsstijgingen brengen we betaalbare woningen een stap dichter bij de inwoners van Utrecht. Een eerlijke grondprijs betekent nu ook meer betaalbare woningen in de toekomst.”
Maak beter gebruik van voorkeursrechten
Niet alleen staat er nieuw beleid op papier, maar de gemeente Utrecht voert het ook al in de praktijk uit. Bijvoorbeeld met behulp van de Wet gemeentelijk voorkeursrecht (Wvg). Deze wet verplicht grondeigenaren om bij verkoop eerst een perceel grond aan te bieden waarop een recht van voorkoop is gevestigd. Zo ligt de Wvg nu in het gebied Merwedekanaalzone (deelgebied 6). De gemeente heeft daar al grond kunnen kopen. Ook heeft de gemeente onlangs een voorkeursrecht gevestigd in de Ravellaan Noord. Hierdoor blijven de ontwikkelingskosten in het gebied onder controle en krijgen we meer controle over de huizenprijzen.
Nationale trend in de modernisering van het landbouwbeleid
Naast de koerswijziging van Utrecht is er ook een landelijke trend zichtbaar om meer regie te krijgen over de ontwikkeling van het gebied, zoals beschreven in de Kamerbrief van 19 juni 2023 van demissionair minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening De Jonge. De minister pleit voor modernisering van het landbouwbeleid en voor meer regie van de overheid op het behalen van doelstellingen. Door nu een actief grondbeleid te voeren loopt de gemeente Utrecht voorop en kan beter inspelen op de behoeften van de samenleving.

Actief territoriaal beleid
De gemeente voert een actief grondbeleid en het strategisch inzetten van grondposities waar dit meerwaarde heeft, zolang we de risico’s klein kunnen houden. Het is niet altijd mogelijk, wenselijk of noodzakelijk om een ​​puur actief territoriaal beleid te voeren.
Daarom hanteert de gemeente een ‘evenwichtig’ actief grondbeleid, waarbij de gemeente rekening houdt met beoordelingscriteria als eigendomspositie, de bereidheid van de markt om de gewenste doelstellingen te realiseren en de gemeente de financiële impact en risico’s monitort. . Door een actief en doordacht grondbeleid plaatst de gemeente sociale partners, zoals woningbouwverenigingen, beter in staat om onze gezamenlijke sociale woningbouwdoelstellingen te realiseren. Dit betekent dat gemeentelijke woonwijken vaker openen dan voorheen.