De vaccinatiegraad onder kinderen in Den Haag is nog nooit zo gevaarlijk laag geweest

• Sander Zurhake

  gezondheidsredacteur

In Den Haag daalt de vaccinatiegraad onder kinderen voor twaalf ernstige infectieziekten, waaronder mazelen, bof, kinkhoest en polio. In de hele stad zijn de vaccinatiegraad sinds 2020 met 10 procentpunten gedaald.

In de andere drie grote steden is een vergelijkbare trend waar te nemen, maar in Den Haag wordt voor het eerst in geen enkele wijk het noodzakelijke minimum vaccinatiepercentage van 90 procent gehaald, zo blijkt uit wijkcijfers van GGD Haaglanden.

In slechts vier districten wordt een vaccinatiegraad tussen de 59 en 69 procent behaald. Voor mazelen is een vaccinatiegraad van 95 procent nodig om uitbraken te voorkomen. Dit zijn de groente- en fruitmarkt, het Transvaalskwartier, de Schildersbuurt en de centrale wijken.

In deze relatief armere delen van de stad is de bereidheid om te vaccineren historisch gezien altijd aanzienlijk lager geweest. “Dat is altijd een van onze grootste zorgen geweest”, zegt wethouder Hilbert Bredemeijer. “Maar nu zien we voor het eerst dat vaccinscepsis of wantrouwen een stadsbreed probleem is geworden.”

Want ook in wijken als Zeehelden en Regentessekwartier, waar vooral mensen met hogere inkomens wonen, is de vaccinatiegraad flink gedaald naar 75 en 77 procent.

De gemeente en de GGD vermoeden dat het heftige maatschappelijke debat over de veiligheid en het nut van coronavaccins twijfel heeft gezaaid onder degenen die een paar jaar geleden voorstander waren van vaccins voor kinderen.

“Het lijkt erop dat wij als samenleving niet meer begrijpen waarom we het doen”, zegt Bredemeijer. “Mazelen is een bijna vergeten ziekte, maar kan ernstige gevolgen hebben, vooral bij jonge kinderen, van ooginfecties tot mogelijk zelfs meningitis.”

De daling van het aantal vaccinaties bij pasgeborenen en jonge kinderen is minder uitgesproken dan bij schoolgaande kinderen (10 jaar). Veel ouders vinden het kennelijk nog steeds belangrijk om hun jonge kinderen te beschermen tegen onder meer difterie, kinkhoest, tetanus en polio. Maar ook hier is de daling van de vaccinatiegraad duidelijk zichtbaar.

Ouders lijken zich veel minder zorgen te maken over herhaalde injecties voor difterie, tetanus en polio bij 10-jarige kinderen. In buurten waar de vaccinatiegraad historisch altijd laag is geweest, zoals Centrum en Laakkwartier, ligt de vaccinatiegraad rond de 62 procent.

De gemeente vindt dit vooral zorgelijk omdat in deze buurten veel kinderen opgroeien en er daardoor mogelijk een grotere kans is op uitbraken.

Hetzelfde geldt voor herhaalde injecties tegen bof, mazelen en rubella. Ook in wijken als Zeehelden en Regentessekwartier is de vaccinatiegraad onder 10-jarige kinderen te laag om uitbraken uit te sluiten: 77 en 70 procent.

De wethouder is verrast dat er ondanks deze cijfers geen uitbraken van infectieziekten hebben plaatsgevonden. “Het lijkt slechts een kwestie van tijd voordat het gebeurt. Met de huidige situatie is dat voor mij zeker.”

Om deze reden kondigt de gemeente een reeks maatregelen aan. Sinds begin dit jaar kunnen kinderen in Den Haag het vaccin krijgen op de negen locaties van het Centrum voor Jeugd en Gezin. Tot nu toe was dit alleen mogelijk in de wijk zelf. Dit moet voorkomen dat ouders te lang moeten wachten met hun kinderen.

Daarnaast wil de gemeente investeren in meer injectiemogelijkheden, vooral in wijken waar veel kinderen wonen.

Ook informatie die wordt verstrekt in samenwerking met sleutelfiguren, zoals imams, moet een verschil maken. Soms lijken deze mensen te kunnen communiceren met mensen die om religieuze redenen of wantrouwen jegens de wetenschap of de overheid tegen vaccins zijn. GGD Haaglanden zal deze taak met grotere nadruk op zich nemen.

Bredemeijer hoopt dat de maatregelen voldoende helpen, maar erkent dat de kwestie ingewikkeld is. ‘Nu zijn er nieuwe groepen ontstaan. Daaronder bevinden zich mensen met een hoog opleidingsniveau, die de wetenschap voor zichzelf interpreteren en vervolgens denken het beter te weten. Hoe moeten we ze overtuigen? Dat is ontzettend ingewikkeld.’

Hij pleit ervoor dat het kabinet, al dan niet vertrekkend, een grote publiekscampagne lanceert. “Dit gebeurt in het hele land. We moeten iedereen opnieuw uitleggen hoeveel vaccins voor onze gezondheid hebben betekend sinds de introductie van het Rijksvaccinatieprogramma in 1957. Ziekten als polio en mazelen zijn van de straat verdwenen.”