Nationaal Holocaust Museum in Amsterdam open voor publiek

Foto 1. Nationaal Holocaust Museum. Winhov-kantoor / ©Stefan Müller

8 maart 2024 Geschiedenis Amsterdam, Noord-Holland Het is van 11 maart. Nationaal Holocaustmuseum open voor het publiek. Een museum over een van de donkerste bladzijden uit de moderne geschiedenis: de massale genocide op de Joden. De locatie van het museum is heel bijzonder: het bevindt zich op de plek in Amsterdam waar ruim 46.000 Joden naar de vernietigingskampen werden gedeporteerd.

Gitzwarte geschiedenis

Het reliekschrijn van een weggelopen Joods meisje. De cape van een als Sinterklaas vermomde verzetsstrijder die illegale documenten verspreidde. Een broche met een afbeelding van Rembrandts ‘De Nachtwacht’, die werd opgegraven nabij de gaskamers van Sobibor. Knopen van kleding gevonden waar gevangenen zich moesten uitkleden voordat ze werden gedood. Het Nationaal Holocaust Museum bevat circa 2.500 objecten, foto’s en films, geluidsopnamen, documenten en installaties die de geschiedenis van de Holocaust in Nederland en in de concentratie- en vernietigingskampen in bezet Europa laten zien. Een verhaal van uitsluiting, vervolging en moord. En soms ook over redding, overleven en solidariteit.

Op zondag 10 maart zal de Koning het Nationaal Holocaust Museum inluiden, in aanwezigheid van onder meer de bondspresident van Oostenrijk, Van der Bellen, de voorzitter van de Duitse Bondsraad, Schwesig, en premier Rutte. De inhuldiging is vanaf 11.45 uur live te volgen op NPO1. Het Nationaal Holocaust Museum is vanaf 11 maart open voor publiek. Vanaf dan kunt u ook de Hollandsche Schouwburg bezoeken, het monument aan de overkant van de straat.

Smokkeloperatie vanuit de kinderopvang

Het Nationaal Holocaust Museum is gevestigd in de voormalige Gereformeerde Vakschool, tegenover de Hollandsche Schouwburg. Vanaf 1942 werd dit theater gebruikt als ontmoetingsplaats voor de deportatie van Joden. Toen het gebouw volstroomde, werden de kinderen in het kinderdagverblijf aan de overkant van de straat, naast de kleuterschool, geplaatst, waar ze moesten wachten op deportatie. Hier begon de directeur van de kwekerij, Henriëtte Pimentel, een smokkeloperatie. De kinderen werden via de achtertuin van de crèche naar de kleuterschool gebracht. Toen de tram voor het gebouw stopte, konden de kinderen via de voordeur naar buiten en naar een onderduikplaats gebracht worden. Zo werden dankzij vele verzetshelden ongeveer zeshonderd kinderen gered.

misdaad behang

Tijdens de Tweede Wereldoorlog vermoordden de nazi’s ongeveer zes miljoen Joden. Driekwart van de joodse bevolking van Nederland werd vermoord. In het museum ontdek je hoe dit heeft kunnen gebeuren en welke stappen hebben geleid tot de massale genocide. Op de muren van de tentoonstellingszalen hangen bijvoorbeeld teksten over anti-Joodse maatregelen, zoals dat Joden zich moesten registreren en de Davidster moesten dragen. Ook laat het museum zien hoe het dagelijks leven van joden er vóór de oorlog uitzag. Naast voorwerpen uit binnen- en buitenlandse museumcollecties zijn ook voorwerpen van overlevenden en nabestaanden te zien.

De Holocaust is een donkere pagina in de geschiedenis. Het museum is echter licht, met veel ramen en lichte vloeren en muren. Hiervoor is gekozen om tastbaar te maken dat de Joden op klaarlichte dag vanaf deze plek werden gedeporteerd.

Foto 2. Tentoonstellingszaal van het Nationaal Holocaust Museum – © MWA Hart Nibbrig

vergeet me niet

Statistieken spreken voor zich, maar zijn soms ongrijpbaar. Daarom zijn er ‘Vergeet-mij-nietjes’ ontwikkeld: negentien vitrines, verspreid over het museum, waarin telkens een mensenleven centraal staat. Met een persoonlijk object, een foto- of videoportret, een korte tekst en een audiofragment, als eerbetoon aan de persoonlijke verhalen van de slachtoffers.

Bijvoorbeeld die van Simon Vos en zijn vrouw Roza. Ze verstopten zich, maar werden verraden en naar Auschwitz gedeporteerd. Simon liet voor Roza’s verjaardag in Auschwitz een ring maken van een stuk aluminium, en deze ring werd het vrouwenkamp binnengesmokkeld. Roza putte er moed en hoop uit. Simón stierf kort voor de bevrijding tijdens een dodenmars, Roza overleefde de oorlog en kon na de bevrijding haar leven weer opbouwen. De ring wordt tentoongesteld in het museum en maakt tastbaar hoe Roza ondanks alles de veerkracht had om weer tot leven te komen.

Nederlands theater

Vanaf 11 maart is ook de Hollandsche Schouwburg open voor publiek. Vanuit dit eeuwenoude theater werden tienduizenden Joden uren, dagen of zelfs weken onder onmenselijke omstandigheden opgesloten voordat ze naar concentratie- en vernietigingskampen werden gedeporteerd. Bekijk binnen een video over de geschiedenis van het gebouw en leer meer over wat hier is gebeurd. Maar neem de tijd om rond te lopen op de binnenplaats: aan de buitenmuren hangen veertig glazen klodders met daarop een foto van een Joods slachtoffer. Als u een audioapparaat in de buurt heeft, kunt u luisteren naar de getuigenis van uw verblijf in de Hollandsche Schouwburg.