Significante daling van het aantal Amsterdammers met schulden onder bewind

In 2022 had Amsterdam nog 4.738 mensen onder bewind vanwege een uitzichtloze financiële situatie en problematische schulden; in 2023 waren dat er 4.046, een daling van 15 procent. Volgens wethouder Marjolein Moorman (Armoedebestrijding en Schuldenverlichting) is het bovendien zo dat de komende jaren steeds minder Amsterdammers onder voogdij staan.

Het is voor het eerst in acht jaar dat er sprake is van een afname onder de groep inwoners die met grote schulden kampt, bijvoorbeeld als gevolg van hun gokverslaving. Bovendien was de uitstroom van mensen met schulden vorig jaar met ruim 1.000 inwoners de hoogste tot nu toe, terwijl de instroom met 551 inwoners het laagst was.

De daling in Amsterdam valt deels samen met een landelijke trend. Sinds 2022 is het aantal lopende schuldadministraties in Nederland licht gedaald: van 60.400 in 2021 naar 59.500 in 2022 en naar 55.800 in 2023. Een daling van zo’n 8 procent ten opzichte van het afgelopen jaar, maar dat is aanzienlijk minder dan 15 procent in Amsterdam.

Amsterdams Pact

Voor het succes van Amsterdam wijst Moorman dan ook op het beleid dat in 2020 werd ingevoerd. De gemeente zag toen dat het aantal inwoners in de schuldsanering flink groeide: van 1.600 naar 4.000 in vier jaar tijd. Via maatschappelijk werkers en de media kwamen er verhalen naar boven over cliënten die door hun manager werden opgehangen of zelfs in de regen terechtkwamen.

Moorman wilde in 2020, in navolging van het pact dat een jaar eerder in Rotterdam werd ondertekend, ervoor zorgen dat bewindvoerders meer zouden doen om een oplossing voor de schulden te vinden. Ze moeten hun cliënten ook eerder overzetten naar lichtere sociale werkondersteuning. Als bonus zouden cliënten dan ook leren voor zichzelf te zorgen.

Daarnaast moeten administrateurs zich aansluiten bij hun ondernemersvereniging en ervoor zorgen dat klanten binnen een jaar ingeschreven staan bij Kredietbank Amsterdam. Het idee is dat klanten over anderhalf jaar geen schulden meer hebben.

Het vertrouwen van mensen in zichzelf

Momenteel zijn 34 kantoren aangesloten bij een branchevereniging die ruim 60 procent van de mensen onder management ondersteunt. Bovendien werd vorig jaar 80 procent van de nieuwe instroom door deze managers afgehandeld. De meeste mensen komen vanuit het maatschappelijk werk in Amsterdam bij hen terecht: bijvoorbeeld via buurtteams.

Anna Custers, hoogleraar Armoedeinterventies aan de Hogeschool van Amsterdam, merkt op: Bestuurders hadden lange tijd geen prikkel om mensen het bestuur te laten verlaten. Daar was het akkoord op gericht, vertelt hij: “Het vertrek was lange tijd laag, maar nu is er wel verschil. Op de korte termijn is het positief dat mensen hiervan verlost zijn.”

Zorgen op de lange termijn

Custers heeft zorgen voor de lange termijn: hoe zorgt de gemeente ervoor dat mensen goede nazorg krijgen? “Zijn ze nog echt te redden of krijgt Amsterdam te maken met recidive?”

Een andere zorg: ook al staan er minder mensen onder bewind, in 2022 had zo’n 8 procent van de Amsterdammers problematische schulden. Slechts een minderheid van hen krijgt hulp voor hun schulden, zegt Custers, en daar moeten we aandacht aan blijven besteden.

Moorman zelf is blij met de daling van het aantal mensen in de zorg en prijst de samenwerking met de voogdijsector. “Het is een zeer ernstige maatregel als er beschermingsbevelen worden opgelegd en iemand niet meer over zijn eigen geld mag beslissen. “Dit heeft belangrijke gevolgen voor de onafhankelijkheid en het zelfvertrouwen van mensen.”

Een beroep op de overheid

In 2014 was het mogelijk om vanwege problematische schulden of verspillingen een bewindvoerder te krijgen. De rekening hiervoor valt voor een groot deel bij de gemeente. Feit is dat de beheerder vaak wordt vergoed uit een speciale steun, een fonds uit de gemeentelijke schatkist. Dit kost de gemeente gemiddeld zo’n 13 miljoen euro per jaar.

Het wetenschappelijk onderzoeksbureau SEO Economisch Onderzoek oordeelde onlangs dat het huidige financieringssysteem ontoereikend is. Daarom vraagt Moorman het kabinet om adequaat nationaal beleid en wil hij dat Den Haag het ‘financieringssysteem voor gemeenten’ verandert.

Rapport van de Nationale Ombudsman
Sinds 2021 zijn gemeenten verplicht hulp te bieden aan mensen als zij een achterstand oplopen in hun vaste lasten, zoals huur en energierekening. In het onlangs verschenen rapport Hoe eerder hoe beter De Ombudsman stelt dat het uitmaakt bij welke gemeente iemand schulden heeft.

Het verschil tussen gemeenten is groot, constateert de Ombudsman, vanwege de besluiten van lokale politici. Amsterdam kwam er goed uit: elke euro die Amsterdam investeert in vroegtijdige opsporing levert uiteindelijk 2,22 euro op voor de gemeente en 2,46 euro voor de samenleving als geheel.

Er wordt bijvoorbeeld geld bespaard op de bijstandsuitkeringen, omdat mensen zonder schulden doorgaans sneller aan het werk gaan.

Over de auteur: David Hielkema schrijft over de Amsterdamse politiek en is tevens gespecialiseerd in onderzoeksverhalen. Tips of opmerkingen? [email protected]

Leave a Reply Cancel reply