Gijs Groenteman en Thomas Oliemans maken podcast over Bachs beroemde Passie: 'Sint-Mattheüs geeft prachtig inzicht in wat lijden is'

“Ik begrijp niet hoe Bach zo’n meesterwerk heeft kunnen schrijven”, zegt bariton Thomas Oliemans. In de podcastserie neemt hij plaats achter de vleugel en verdiept zich in de muziek van Bach. Podcastkoning Gijs Groenteman regisseert en Thomas de Jonker is het muzikale brein van Het Concertgebouw, redacteur van de luisterserie.

“Bachs werk is ontzettend breed”, vervolgt Oliemans. “Hij had een groot gezin, hij was de muzikale leider van de stad Leipzig en er was elke week een cantate. Hoe kon die man zo’n prachtig werk componeren dat bijna drie uur duurde? Ik had geen TikTok-, of Insta- of WhatsApp-groepen en dat soort tijdrovende dingen, maar toch. Het is niet zo dat hij zes jaar in de… matthäus Het heeft gewerkt.”

De heren wegen en vragen zich hardop af. Oliemans speelt en zingt. Waar luister ik echt naar? Waarom is dit koraal een halve toon lager dan het vorige koraal, maar verder identiek? Is het toeval? Nee! Door zijn verfijning en extreme harmonische wendingen brengt Bach ons precies daar waar hij wil dat we zijn.

Theologische en sociale aspecten.

Oliemans draagt de Passie volgens Matteüs al meer dan 25 jaar. Hij begon in het koor. Later zong hij de rol van Judas, daarna Petrus, nu de rol van de grote Christus. Het voordeel van Nederland met zijn talrijke matthäus-optredens: als jonge zanger heb je al snel de mogelijkheid om de Passie zingen. “Soms denk ik: hoe durf ik daar aan te beginnen? Ik kan dit toch niet gevoeld hebben?”

En weet jij nu, na dertien uur podcast maken, al alles over het stuk? ‘Absoluut niet. Het onuitputtelijke aan kunst, en vooral aan een werk dat zo’n brede connotatie heeft, is dat je je erin kunt blijven verdiepen. Het is zowel goede muziek als een invloedrijk verhaal met veel theologische en sociale aspecten. veel draden waar je aan kunt trekken om dichter bij een stuk te komen of het in een ander licht te zien. We hebben het hier alleen over en bestrijken het hele stuk, niet alleen de hoogtepunten. We weten niet alles, maar we weten het sommigen. We gaan niet echt in op de echte waarheid. ‘Wij maken ruzie. Het idee is dat je bij ons aan tafel komt zitten, als luisteraar. Het is een gesprek aan de keukentafel, met de vleugel erbij, de bladmuziek in het midden en de koektrommel in je hand.”

De eerste keer dat Oliemans een solo mocht zingen bij de matthäus Het is lang geleden. Na 45 minuten zingt de mannenstem rustig een eerste aria: ‘Gerne zal mij een plezier doen. Oliemans was zenuwachtig en dacht dat hij flauw zou vallen. De arioso vóór is’Der Heiland valt voor seinem Vater nieder. ‘Dat is niet de redder die binnenkort zal vallen, maar dat ben ik, dat wist ik zeker. Ik begreep er helemaal niets van en kon de muziek niet in mij opnemen door de druk die ik ervoer. Die zenuwen zijn verdwenen, maar het ontoegankelijke en overweldigende deel matthäus “Ze zijn eigenlijk groter geworden.”

Een eeuwenoud landschap

“Nu zie en hoor ik meer in het stuk zelf, maar nog steeds maar een fractie: verbindingen, bepaalde wendingen. De podcast gaat niet over alles matthäusUiteraard kunnen we niet alle metingen analyseren. Het stuk duurt ongeveer drie uur, wij doen er al dertien uur over. Dat zegt iets over hoe krachtig en gefocust deze muziek is. Ons doel was niet de grootsheid van de matthäus benadruk het nog eens zodat zo’n werk verder weg is, maar luister: wat gebeurt er met dit en wat gebeurt er met dat? Deze aria is een beetje lang. “Jezus is hier heel chagrijnig”, zei Gijs op een gegeven moment. Dat moet mogelijk zijn, een menselijke reactie. Dan kun je erachter komen waarom. Nu heb je het als luisteraar moeilijk, maar over tien minuten hoor je die aria. En dat komt heel goed uit, want je maakt hier een moeilijke tijd door.”

“Hij matthäus Het geeft een geweldige visie op wat lijden is, wat zonden zijn. Het stuk is van onmenselijke omvang. De hele geschiedenis van het lijden wordt gepresenteerd, maar dan binnen een menselijk kader. Ik zie een werk als matthäus als een landschap dat eeuwen oud is. Je kunt er in een snel tempo doorheen gaan, maar ook in een constant tempo. Het is iets dat groter en ouder is dan jijzelf, maar je kunt je er op elk moment in je leven mee identificeren en erover nadenken.

Passie volgens Mattheus: een beproeving met Groenteman en Oliemans is vanaf 5 maart te beluisteren op de belangrijkste podcastplatforms en via concertgebouw.nl/podcast

Thomas Oliemans als Christus in de Passie volgens Matteüs met Toonkunstkoor Amsterdam en Concertgebouw Kamerorkest: 24 maart PHIL Haarlem, 29 maart Concertgebouw Amsterdam

Gijs Groenteman en Thomas Oliemans maken podcast over Bachs beroemde Passie: ‘Sint-Mattheüs geeft prachtig inzicht in wat lijden is’

Leave a Reply Cancel reply