Henk Spaan Column: Auto gesleept – de Brug

Er is een gedicht van Martinus Nijhoff, mijn favoriete Nederlandse dichter, dat begint met de uitspraak dat de ‘ik’ naar Bemmel loopt om de brug te zien. het zit in het pakket nieuwe gedichten sinds 1934. Bemmel is Zaltbommel, waar in november 1933 de nieuwe verkeersbrug over de Waal werd ingehuldigd. De spoorbrug bestond al heel lang. Als de dichter klaar is met het drinken van zijn thee terwijl hij naar de brug kijkt, ziet hij een schip naderen waaruit gezang te horen is.

De kracht van literatuur wordt hieronder beschreven.
Ik kijk richting het Buiten-IJ, waar een pier is voor grote schepen die soms aanmeren om de auto waarmee ze boodschappen doen naar de pier te slepen.
Dan zie ik figuurtjes, het team, dat rond de auto staat, naar beneden zweeft om hem in de juiste positie te duwen zodat hij niet op zijn kant belandt of andersom op de steiger. Als deze film uit elkaar begint te vallen, kijk ik hem altijd.
Je weet nooit wanneer de auto van de takels valt. Er is zeker aan alle veiligheidsvoorschriften voldaan, de auto is op alle mogelijke plaatsen vastgezet, maar toch. Een auto die tien meter boven de kust zweeft, is altijd voorbereid op een val, of dat nu gebeurt of niet.
Aan het touw aan de boeg van het schip hangen kleren. Winderig. Veelkleurige kleding wappert in de wind. Dat is altijd het moment waarop ik denk aan Nijhoffs gedicht ‘De moeder de vrouw’.

Het is de waslijn die het doet, de waslijn die de aandacht afleidt van de auto die in de takels staat. In het gedicht hoort de kijker iemand zingen.

Het was een vrouw. Het schip dat voer
langzaam de rivier af over de brug.
Ik was alleen aan dek, ik stond aan het roer,

en wat zij zong, hoorde ik, waren psalmen.
Oh, ik dacht, oh, dat mijn moeder daarheen zeilde.
Prijs God, zong hij, Zijn hand zal je houden.

Het zijn deze laatste twee strofen die over de zangeres gaan. De kracht van literatuur is evocatie, om de verbeelding van de lezer de vrije loop te laten. In het hele gedicht ontbreekt een waslijn, maar de wapperende kleding van de schuit op het Buiten-IJ associeer ik met een gedicht van Martinus Nijhoff.