‘Nu gaan ze zich elders slecht gedragen’

Overvallen, vechtpartijen, aanrandingen, drugshandel; Cateraars mogen na jaren van privacy-impasse opnieuw onruststokers op de zwarte lijst zetten. Dit geldt echter niet meer voor heel Amsterdam. “Troublemakers gaan gewoon ergens anders heen om zich te misdragen.”

Herman Stil29 februari 202403:00 uur

Onlangs was het een voltreffer in Haarlem. Twee weken nadat 24 restaurantondernemers de handen ineen sloegen met toestemming van de Autoriteit Persoonsgegevens (PA), die toezicht houdt op de privacy, zijn er al twee horecaverboden uitgevaardigd. De een vanwege ruzie, de ander vanwege fysiek geweld. De daders mogen twee jaar lang niet in de 24 cafés en restaurants verschijnen. Doen ze dat wel, dan plegen ze inbraak en belanden ze in de gevangenis.

Dat klinkt niet nieuw en dat is het ook niet. Jarenlang was horeca verboden, zelfs rond het Leidseplein in Amsterdam. “Mijn vrouw beheerde de website”, vertelt Arjan de Waard van café De Waard en Mokum. “Dat werkte ontzettend goed.”

Maar toen werden de privacyregels in heel Europa aangescherpt, wat in Nederland leidde tot de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG). “Als gevolg hiervan stierf ons plan stilletjes; de toezichthouder heeft dit lange tijd niet toegestaan. Het was buitengewoon moeilijk om iets nieuws te creëren dat ze wilden goedkeuren.”

Beangstigend

Zo’n verbod is een heel effectief middel om misdragende mensen buiten de deur te houden, zegt De Waard. “Het heeft ook een afschrikwekkende werking. “We kunnen ze voor maximaal zes maanden uit ons bedrijf bannen, maar daarna kunnen ze gemakkelijk ergens anders heen.”

De cafés, restaurants en nachtclubs van de Leidsepleinbuurt hebben inmiddels toestemming gekregen van de PA om gezamenlijk horecaverboden op te leggen. 44 deelnemende bedrijven, waaronder De Waard, Reynders, Palladium en Jimmy Woo, maar ook Paradiso, Melkweg en De Kring, kunnen via een app horecaverboden uitwisselen. De Waal: “Ik hoop dat we binnen een maand beginnen.”

Het afgelopen jaar hebben diverse Nederlandse uitgaansgelegenheden geëxperimenteerd met het nieuwe collectieve horecaontkenningsformat. “Zandvoort was een pilotgemeente”, vertelt Ivo Berkhoff van de afdeling Koninklijke Horeca Nederland (KHN) in Noord-Holland. “Dit wordt gedaan door 24 bedrijven, bijna allemaal van de natte restauratie in het centrum.”

De spa had ook al een dergelijke overeenkomst. “Wij hebben hier vijftien jaar ervaring mee. Het is een goed middel. Anders zullen dieven, vechters en onruststokers van het ene bedrijf naar het andere springen om zich opnieuw te misdragen. Maar we kregen GDPR en we moesten het hele protocol en alle vereisten aanpassen. “Dat heeft lang geduurd.”

Politierapport

Onder druk van de privacywaakhond is de maximale duur van het horecaverbod teruggebracht van vijf naar twee jaar. De bescherming van persoonsgegevens is veel strenger. En bij een weigering moet de politie altijd proces-verbaal opmaken, ook als er geen sprake is van een strafbaar feit.

Voorheen werd er ook geruild met andere horecaruimtes, maar dat mag niet meer. “Iedereen die uit Zandvoort wordt verdreven, kan zich in Haarlem slecht gedragen”, zegt Berkhoff. “Vroeger mengde het zich. Maar de AP vindt dat niet proportioneel.”

Sterker nog, in grote steden kan het restaurantverbod alleen per recreatiegebied worden toegepast. Iedereen die binnenkort van het Leidseplein wordt verbannen, kan naar andere delen van de stad verhuizen. ‘Dan gaan de onruststokers gewoon ergens anders heen om zich te misdragen.’

“Jammer dat dit niet voor heel Amsterdam geldt”, zegt restaurantondernemer De Waard. “Dan straf je ze nog harder. Deze jongens, meestal mannen, willen uitgaan, bier drinken en met vrouwen flirten. “Het wordt lastiger als dit een tijdje niet meer kan.”

Aangrenzend gebied

Deze beperking houdt verband met kritiek van de rechterlijke macht en rechters die in het verleden in de rechtbank hebben bepaald dat het verbod voor een aangrenzend gebied moet gelden.

Dit is erg belangrijk. In de Leidsepleinbuurt wordt straks de Supper Club (Singel) opgenomen, maar niet het restaurant aan de Reguliersdwarsstraat, dat een doorlopende uitgaansroute vormt tussen het Leidseplein en het Rembrandtplein. “Wij hadden liever iets anders gezien”, zegt Eveline Doornhegge van de balie van KHN Amsterdam. “Maar laten we hiermee beginnen. “Als blijkt dat er veel indirecte effecten zijn, zullen we daarover moeten praten.”

Deze oppervlaktebeperking geldt niet alleen voor restauratie. Ook de privacypolitie heeft sinds 2020 winkelverboden aan banden gelegd. Zo kan het collectieve winkelverbod in de Amsterdamse Nieuwendijk niet worden toegepast op de aangrenzende Kalverstraat.

“Dat is een probleem”, zegt Martijn Wildeboer, adviseur bij het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid. “Als je een dief uit het ene gebied houdt, gaat hij gewoon ergens anders heen. Je ziet het veranderen. Het resultaat is dat collectieve ontkenningen hun doel tenietdoen. Dit is onwenselijk, omdat het geen afschrikkende werking heeft. We hebben dit besproken met de AP, maar we willen wegblijven van te grote discussies omdat we anders bang zijn dat ze ons opnieuw het protocol zullen laten veranderen. De vorige keer duurde dat ook drie jaar.”

Het is onduidelijk op basis waarvan de privacywaakhond, die toeziet op de bescherming van persoonsgegevens, dergelijke eisen stelt. Ondanks herhaalde verzoeken was de Autoriteit niet bereikbaar voor commentaar.

Hoge impact

Ook andere uitgaansgebieden in Amsterdam werken aan het verbod. Op het Rembrandtplein/Thorbeckeplein zijn de eerste stappen al gezet: “We vragen hier al jaren naar”, vertelt Coen Kleipool van De Heeren van Aemstel en Leentje op het Thorbeckeplein. “We zien hoe ze een vervelende persoon uit een café gooien en met droge ogen de kamer van de buurman binnenkomen. Uiteraard hebben wij dit aan elkaar laten weten. Maar als iemand zich vrijdagavond misdraagt, komt hij zaterdag lachend terug. “Wij kunnen er niets aan doen.”

Volgens Kleipool is het niet de hoeveelheid wangedrag, maar de impact ervan die de maatregel noodzakelijk maakt. “Uiteraard is bij geweld, maar ook bij drugs of zakkenrollers het effect op ons personeel, de slachtoffers en ook op andere gasten groot.”

De angst dat er binnenkort massaal horecaverboden worden opgelegd, is ongegrond. Berkhoff: “In de vorige situatie, ter hoogte van Haarlem, hadden we tussen de vijftien en twintig verboden tegelijk. Over het algemeen veel minder. Het heeft vooral een afschrikkende werking. Het is jammer als je met je vrienden uitgaat en ze je nergens heen laten gaan.”