Verwijdering van de eileiders: preventie van eierstokkanker is mogelijk

Malou Gelderblom hoopt vrijdag te promoveren op haar onderzoek naar opportunistische salpingectomie, de medische term voor het preventief verwijderen van de eileiders, dat zij onder meer in het Catharina Ziekenhuis uitvoerde. Eierstokkanker ontstaat in de eileiders, ook wel de ‘silent lady killer’ genoemd, omdat het vrijwel altijd te laat wordt ontdekt. Het preventief verwijderen van de eileiders wordt alleen uitgevoerd bij vrouwen die al een operatie in de buikholte moeten ondergaan. Bijvoorbeeld voor sterilisatie of omdat de baarmoeder verwijderd moet worden. “Slechts 1,3 procent van de vrouwelijke bevolking lijdt aan eierstokkanker en er zijn altijd risico’s verbonden aan buikoperaties. We moeten dit dus niet aan alle vrouwen aanbieden.”

Bij vrouwen die al een operatie aan de buikholte hebben ondergaan en geen kinderen meer willen krijgen, kan op deze manier de kans op eierstokkanker worden verkleind. “De afgelopen jaren zie je dat het wereldwijd steeds meer wordt aanbevolen en toegepast, maar tijdens mijn onderzoek realiseerde ik me dat onder andere door het ontbreken van een richtlijn de aanpak sterk verschilt per ziekenhuis in Nederland. . Op sommige plaatsen werd het preventief verwijderen van de eileiders helemaal niet besproken, en op sommige plaatsen voelden patiënten en specialisten zich niet zelfverzekerd genoeg om de beslissing te nemen op basis van de informatie die ze hadden. In zestien ziekenhuizen in Nederland, waaronder het Catharina Ziekenhuis, werden vrouwen tijdens het onderzoek actief geïnformeerd over deze mogelijkheid.”

Implementatierichtlijnen zijn hard nodig

Er viel dus winst te behalen, constateerde Gelderblom (29) na zijn door het KWF en de VGZ gesubsidieerde onderzoeksprogramma in het Radboudumc in Nijmegen en het Catharina Ziekenhuis in Eindhoven. Zijn inzicht in de praktijk deed hem beseffen dat er dringend instrumenten nodig waren om de ‘methode’ te implementeren. “En hiervoor is hulp bij de besluitvorming erg belangrijk.”

Alle aspecten van de keuze worden zeer duidelijk en in begrijpelijke taal uitgelegd. De keuzehulp is ontwikkeld met hulp van patiënten en gynaecologen. De module bestaat verder uit een vragenlijst om de vastgelegde informatie te testen en het invullen van een formulier om bepaalde overwegingen en voorkeuren aan de gespecialiseerde arts over te brengen. Handige ‘ingrediënten’ voor overleg.

Door het opnemen van keuzehulpen in de landelijke richtlijnen zullen er in de toekomst meer eileiders preventief verwijderd worden. “Het is moeilijk te zeggen hoeveel kankergevallen hierdoor voorkomen zullen worden. De gemiddelde leeftijd van een patiënt die in aanmerking komt voor preventieve verwijdering van de eileiders is 40 jaar, terwijl de gemiddelde leeftijd van een vrouw die eierstokkanker ontwikkelt 60 jaar is. Daarom hebben we tijd nodig om het werkelijke effect te evalueren.”

Niet lang voor de menopauze

Dat zal blijken uit een langetermijnonderzoek dat momenteel loopt. Dan wordt duidelijk wat de langetermijngevolgen van een opportunistische salpingectomie zijn. “De grootste angst is dat vrouwen eerder in de menopauze komen, met klachten als opvliegers en stemmingswisselingen en mogelijk een licht verhoogd risico op osteoporose en hart- en vaatziekten. Maar volgens huidig ​​onderzoek zou dit met deze procedure maximaal twee jaar eerder gebeuren. Waarschijnlijk is het nog minder. Aan de andere kant heb je een veel kleinere kans om in de toekomst eierstokkanker te krijgen.”

Malou Gelderblom wordt begeleid door dr. Joanne uit Hullu, prof. dr. Rosella Hermens en dr. Joanna in ‘t Hout van het Radboudumc en gynaecologisch oncoloog dr. Jurgen Piek van het Catharina Ziekenhuis. Deze laatste toonde in 2004 als eerste ter wereld aan dat afwijkingen die wijzen op voorstadia van kanker bij vrouwen met een verhoogd erfelijk risico op eierstokkanker niet in de eierstokken, maar in de eileiders worden aangetroffen. Vervolgonderzoek van andere groepen over de hele wereld laat hetzelfde zien en geeft aanwijzingen dat zelfs bij de niet-erfelijke vorm van eierstokkanker de eileider in zeker 60 procent van de gevallen de oorzaak is van eierstokkanker.