‘Ajax heeft nog nooit zo diep gezeten’

• Thierry Boon

  op het Wereldkampioenschap Darts in Londen

“Ik kan er veel over zeggen, maar mede op advies van mijn vrouw doe ik het niet meer”, geeft Sjaak Swart toe. “Ik wil niet dieper op dit onderwerp ingaan”, verzucht Rafael van der Vaart. “Historisch tragisch…”, besluit Jan Mulder. Het huidige Ajax doet hen pijn.

Een diepe zucht, vol teleurstelling en ongeloof, die geleidelijk overgaat in een cynische lach. Zo beginnen de oud-Ajacieden aan de vooravond van de uitwedstrijd tegen AZ (vandaag om 16.45 uur) hun verhaal over het Bodø/Glimt-tweeluik van deze week, dat gemakkelijk werd gewonnen.

“We zijn hier niet gekomen met de bedoeling om briljant voetbal te spelen, maar om resultaten te boeken”, zei coach John van ‘t Schip donderdagmiddag na de Conference League-wedstrijd in het Noorse Aspmyra Stadion.

En hij liet het zien. Linksback Borna Sosa, Kroatisch international, aangekocht voor acht miljoen euro, die met overtuiging, bal en al over de flank dribbelt. Aan de rechterkant deed Anton Gaaei, die ruim vier miljoen verdiende, precies hetzelfde, tot spot van het Noorse publiek.

En dan Josip Sutalo, voor wie Ajax maximaal 23,5 miljoen euro betaalde met de verwachting de Amsterdamse verdediging te gaan leiden. In plaats daarvan bracht hij zijn team met een rode kaart in het nadeel tegen Bodø/Glimt.

Hoewel het resultaat positief is, veroorzaakte Ajax, toen Ajax doorging naar de achtste finales van het derde niveau van Europa, een storm van kritiek in Amsterdam. “Het is ongelooflijk, maar je zag het tegelijkertijd aankomen”, zegt Van der Vaart. “Het is repetitief.”

Mulder won op zijn beurt in de jaren zeventig vier Europese prijzen met Ajax en werd op Noorse bodem verrast door Ajax. “Voor zover ik weet heb ik nog nooit zo’n wankel Ajax gezien.”

“Technisch gezien is hij altijd veel kleiner dan de tegenstander. Dat is echt verrassend”, zegt Mulder. “Ajax heeft nog nooit zo diep gezeten. Nu zitten er nog 50.000 mensen in het stadion, maar er komt een dag dat ze gaan klagen over de hele situatie.”

Er was een korte heropleving bij Van ‘t Schip, die vooral na zijn aanstelling eind oktober wist te winnen. Het ziet er nu redelijk goed uit. Of zoals ze in Amsterdam zeggen: het is weer normaal.

Het slechtste Premier League-seizoen van Ajax was in 1965, toen de ploeg onder leiding van Rinus Michels dertiende (van de zestien) eindigde. Bovendien eindigde de club zowel in 1959 als in 2000 als zesde in het klassement.

1999/2000, het veelbesproken jubileumjaar, vastgelegd in de meest besproken documentaire ‘There They Heard the Angels Sing’. Een seizoen waarin alles misging: coach Jan Wouters vertrok en Hans Westerhof moest het roer overnemen.

Iets vergelijkbaars met de huidige situatie van Van ‘t Schip: het voorlopig overnemen van de leiding van een brandende club, zonder over fatsoenlijk blusmateriaal te beschikken.

“Ik kan me voorstellen dat John soms denkt: ‘Waar ben ik in vredesnaam aan begonnen?'” zegt Westerhof, nu 75. Volgens de oud-trainer van FC Groningen, PSV en Vitesse heerst er vooral een gebrek aan zelfvertrouwen bij de huidige ploeg van Ajax.

“Ik begrijp niet hoe meerdere jongens zo laag kunnen vallen. Sosa en Sutola hebben een uitstekende reputatie, ze komen van uitstekende clubs, het zijn Kroatische internationals. Wat is er gebeurd dat ze zonder vertrouwen speelden?”

Het doet Westerhof denken aan zijn interimbaan in 2000: “Ik had Frank Verlaat in de nationale ploeg. Goede kerel, goede voetballer, maar ontzettend onzeker.” De bij Ajax opgeleide Verlaat was achterin opnieuw waardevol met zijn ervaring. Dat werkte echter helemaal niet.

Westerhof: “Je probeert hem zoveel mogelijk het gevoel te geven dat je vertrouwen in hem hebt. Je kijkt naar foto’s waarop hij het goed deed. Maar zodra de angst om te falen verschijnt…”

Mulder, een voetbalromanticus, vreest dat Ajax-fans nog een tijdje zullen moeten wachten voordat ze weer trots kunnen spreken over de recordkampioen van de hoofdstad.

“Er heerst ontmoediging rond Ajax”, zegt hij. “Van ‘t Schip is een lieve jongen en een goede coach, maar hij moet ook over goede spelers beschikken. We wachten op groot talent. Een paar plotselinge jeugdparels.”

“Deze slechte periode is niet in één seizoen opgelost. Het zal jaren duren. Ik heb medelijden met de club.”